Recursos para la gestión

2020. urtearen hasieran, COVID-19aren pandemiak aurreikuspen ekonomikoak, sozialak eta aurrekontukoak aldatu zituen Espainian, Europar Batasunean eta munduan. Horrek erantzun koordinatua eskatu zuen, eta gaur egun ere hala eskatzen du, bai maila nazionalean, bai EB mailan, pandemiak eragin dituen ondorioei aurre eginez. Pandemiak eta hura kontrolatzeko ezarritako neurri murriztaileek herrialde guztiei eragin badiete ere, eragin ekonomikoa desberdina izan da, eta horrek Batasuneko konbergentzia- eta kohesio-prozesua zaildu du.

Pandemiaren ondorio ekonomikoei aurre egiteko estatu kideek duten gaitasuna krisiaren eragin soziala, ekonomikoa eta sanitarioa ahal den neurrian arintzeko neurriak hartzeko aurrekontu-maniobrarako duten marjinaren araberakoa da.

Aurrekoaren ondorioz, Europako erakundeek Berreskuratze eta Erresilientzia Mekanismoa (MRR) sortu zuten, eta tresna berritzaile gisa eratu zen, estatu kideei zuzeneko finantza-laguntza ematea ahalbidetuko duena, erreforma iraunkorrak eta inbertsio publikoak areagotzeko. Erreforma eta inbertsio horiek Batasun osoaren erresilientzia hobetzen lagundu behar dute.

Erresilientzia berreskuratzeko eta indartzeko prozesuaren oinarri diren sei zutabeak honako hauek dira:

• trantsizio ekologikoa;
• eraldaketa digitala;
• hazkunde adimentsua, jasangarria eta integratzailea;
• gizarte- eta lurralde-kohesioa;
• osasuna eta erresilientzia ekonomikoa, soziala eta instituzionala;
• hurrengo belaunaldirako, haurrentzako eta gazteentzako politikak

MRR-ri buruzko Erregelamenduak ezartzen duen bezala, estatu kide batek finantza-ekarpena jaso dezan, berreskuratze- eta erresilientzia-plan bat aurkeztu behar zuen. Espainiako Gobernuak Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana aurkeztu zuen 2021eko apirilaren 29an. Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana oso modu positiboan ebaluatu zuten Europako Batzordeko zerbitzuek, eta aztertutako hamaika aldagaietatik hamarretan lortu zuten kalifikazio gorena. 2021eko uztailaren 13an, Kontseiluko ekonomia- eta finantza-ministroen bilerak (ECOFIN) Espainiako Plana onartu zuen. Estatu kide bakoitzak zehaztutako erreforma eta inbertsioei lotutako mugarriak eta helburuak Kontseiluaren Betearazpen Erabakian (CID ingelesezko sigletan) jasotako egutegiaren eta deskribapenaren arabera egin behar dira.

2023ko urrian, Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren gehigarria onartu zen. Eranskin horrek hobekuntzak eta jarduketa berriak sartu ditu, Plana gauzatzeko lehen fasean izandako esperientziaren ondorioz.

Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana era askotako erreforma eta inbertsioei estaldura emateko eratzen da. Horregatik, Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren hartzaileak, batez ere, Espainian bizi diren herritarrak eta Espainiako enpresak dira, eta Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren helburu nagusietako bat ETEen erresilientzia sustatzea da, inor atzean utziko ez duen susperraldi ekonomikoa sustatuz, gure herrialdearen trantsizio ekologikoa eta digitala hobetuz. Estatuko Administrazio Orokorreko organoek, autonomia-erkidegoek, toki-erakundeek eta sektore publikoko beste edozein erakundek ere kudeatuko dute Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana, eta, horretarako, kogobernantzari lagunduko diote, jasoko dituzten funtsak eta parte-hartzaile bakoitzak bete beharrekoCID (pdf) helburuak modu egokian bideratuz. 

Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planean sartutako mugarriek eta helburuek 2020ko otsailetik 2026ko abuztura bitartean gauzatutako neurriei lotuta egon behar dute, hau da, erreformei eta inbertsioei.

MRR emaitzetara bideratutako finantzaketa-tresna gisa eratzen da. Planean ezarritako mugarriak eta helburuak lotesleak dira, eta parte hartzen duten administrazio publiko guztiak tartean sartzen dira.

Hori betetzearen arduradunak honako hauek dira: ministerioak, autonomia-erkidegoak, toki-erakundeak eta sektore publikoko erakundeak (estatukoa, autonomikoa edo tokikoa); sektore pribatuko onuradunak, hala nola kontratistak, azpikontratistak, laguntzak jasotzen dituztenak eta gainerako azken onuradunak.  

Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren kudeaketa ona, batez ere, kudeaketa- eta jarraipen-sistema egoki baten mende dago, eta haren benetako eragina bermatuko duten estrategiak eta tresnak diseinatzen ditu.  

MRR-ren funtsen kudeaketa herri-administrazioei dagokie, eta, horregatik, neurriak zehazten diren proiektuen ikuspegi orokorra izan behar dute (Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planean, guztira, 595 CID mugarri eta helburu sartu dira). Horrela, kudeaketa- eta jarraipen-sistemak Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planean jasotako helburuak zehazten dituzten proiektuak barne hartzen ditu, eta zehaztutako adierazleen bidez (adierazlearen unitateetan, adibidez: proiektuen kopurua, kilometroak, hektareak, jarduketak, etab.) islatutako kopuruen jarraipena egiteko aukera ematen du. Kopuru horiek MRR-ren kudeaketan parte hartzen dutenei eskatu ahal izango zaizkie.

Kudeaketa- eta jarraipen-sistema Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren osagaietan aurreikusitako neurriak (erreformak edo inbertsioak) bereizten dituzten proiektuak eta azpiproiektuak definitzera, planifikatzera, gauzatzera, jarraitzera eta kontrolatzera bideratuta dago, CID en zehaztutako mugarriak eta helburuak gauzatzeko oinarrizko tresna gisa (pdf). Horretarako, informazio-sistema bat eratzen da, CoFFEE-MRR izeneko aplikazio informatiko batean oinarritua. Sistema horrek aukera ematen du Planaren kudeaketan parte hartzen duten eragileen arteko informazio-fluxuak bideratzeko, aplikagarria den Erkidegoko eta Estatuko arauditik eratorritako eskakizunak betetzea erraztuz.  

Erakunde edo onuradunek (pertsona juridikoek edo fisikoek) Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana betetzen ez badute, funts horiek itzuli egin beharko dituzte. Ez-betetze hori gerta daiteke, batez ere, ezarritako egutegia ez betetzeagatik, hitzemandako CID (pdf) mugarria edo helburua ez betetzeagatik, MRR-ren araudian ezarritako printzipioren bat ez betetzeagatik, besteak beste:  

• helburu klimatikoari eta/edo digitalari ekarpena egitea (Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren arabera, Espainiak tagging berde eta digitalaren % 39,9 eta % 25,9 egiteko konpromisoa hartzen du, hurrenez hurren).
• Do no significant harm printzipioa («ingurumenari kalte nabarmenik ez eragitea»)
• Iruzurrik, ustelkeriarik edo interes-gatazkarik ez eragitea, eta haiek prebenitzeko, detektatzeko eta zuzentzeko mekanismoak izatea.
• finantzaketa bikoitzik ez izatea.
• Estatuaren laguntzak arautzen dituen araudia erabat errespetatzea.

Abuztuaren 3ko 682/2021 Errege Dekretuak, Ogasun eta Funtzio Publikoko Ministerioaren oinarrizko egitura organikoa garatzen duenak eta ministerio-sailen oinarrizko egitura organikoa ezartzen duen urtarrilaren 28ko 139/2020 Errege Dekretua aldatzen duenak, berariaz ezartzen du Europako Funtsen Idazkaritza Nagusiari dagokiola MRR-ren agintaritza arduradun gisa jardutea Europako erakundeen aurrean. Besteak beste, artikulu horretan koordinazio-funtzioak aipatzen dira, Europako Batzordearen harremanetarako gune gisa, eta Planaren mugarri eta helburuekin lotutako aurrerapenak ikuskatzeko arloan.  

Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planak ezartzen du Europako Funtsen Idazkaritza Nagusiari dagokiola, Agintaritza Arduraduna den aldetik, kide bakoitzaren organo arduradunek egindako kudeaketaren eta emaitzen jarraipena eta integrazioa.

Administrazio Publikoa modernizatzeko eta Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana betetzeko premiazko neurriak onartzen dituen abenduaren 30eko 36/2020 Errege Lege Dekretuaren 20. artikuluan,, Europako funtsen arloan eskumena duen Ogasun Ministerioko zuzendaritza-zentroa (Europako Funtsen Idazkaritza Nagusia) izango da Europako erakundeen aurrean agintari arduraduna, Europako araudian ezarritako moduan, eta, horretarako, legez eta arauz ezarritako eskumenak garatuko ditu. 

Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren 4.6 atalean arautzen dira kontrola eta auditoretza. Kontrol hauek izango ditu:

• Organo betearazlearen barne-kontrola (1. maila). Jarduketa bat gauzatzeko ardura duen organo bakoitzaren esparrua. Kontrol primarioa eta oinarrizkoa da. Iruzurra, ustelkeria, interes-gatazka eta finantzaketa bikoitza saihesteko arauak biltzen ditu.
• Organo independentearen barne-kontrola (2. maila).. Encomendado a los órganos de control interno independientes de las distintas Administraciones actuantes. Actúan con total autonomía e independencia. Administrazio jarduleekiko independenteak diren barne-kontroleko organoen esku uzten da. Autonomia eta independentzia osoz jarduten dute. Ministerioetan eta erakunde publikoetanesku-hartze delegatua da (Ogasun eta Funtzio Publikoko Ministerioaren mendekoa), eta sozietate publikoetan eta enpresa-izaerako erakundeetan, berriz, haien barne-kontroleko organoak, kudeaketa edozein dela ere. Arlo horretan, aholkularitza juridikoko zerbitzueneginkizuna ere garrantzitsua da. .
• Ex post nazionalen auditoretza eta kontrolen araubidea.. IGAE MRR-ren kontrol-agintaritza da, eta independentzia osoz beteko ditu bere eginkizunak. Auditoretza-estrategia bat onetsiko da eta urtero eguneratuko da, gutxienez. IGAEren auditoretzen metodologia egitura-funtsen metodologian oinarrituko da, eta funtsezko aldea dago mugarriak eta helburuak betetzen direla egiaztatzean. Kontrol-agintaritzak autonomia-erkidegoen jarduera koordinatuko du egin beharreko lanak behar bezala egiten direla bermatzeko.
• Batzordeari bidalitako ordainketa-eskaeren auditoretzak.. Dagozkien mugarriak eta helburuak betetzeko bermea ematen diote Batzordeari.
• Iruzurra, ustelkeria eta interes-gatazkak prebenitu, detektatu eta zuzentzeko neurri egokiak aplikatzeari buruzko auditoretzak.. Egiturazko funtsak kontrolatzeko esparruan aurreikusitako metodologian oinarrituko da. Egitura-funtsen kontrol-eskemarekiko desberdintasunei dagokienez, hauek dira funtsezko funtzioak:

• Kudeaketa Agintaritzarik ez izatea.
• Auditoretza Agintaritzak txosten-eredu berariazkorik, laginketa-orientabiderik edo igorri beharreko auditoretza-laburpenen dokumenturik edukitzea.
• auditoretzek bete beharreko helmen finkorik ez izatea.
• legea ez betetzeagatik egindako finantza-zuzenketarik eza.
• ziurtagiriak aurkeztu ondoren urteko konturik ez izatea edo kontrolerako sistema nazionaletan oinarritzeko aukera izatea.

• IGAEk egingo ditu auditoretza horiek. Haien emaitza auditoretzen laburpenean sartuko da (Berreskuratze eta Erresilientzia Mekanismoa ezartzen duen otsailaren 12ko 241/2021 (EB) Erregelamenduaren 22.2.c).ii) artikulua). .  
• Proiektuen finantzaketa bikoitzari buruzko auditoretzak/gastua MRR-rekin lotzea. Auditoretza-estrategian sartuko da.  
• Legezkotasunaren eta gastuaren erregulartasunaren auditoretzak: kontrol-sistema nazionalak.. IGAE eta autonomia-erkidegoetako kontu-hartzailetza nagusiak.
• Iruzurraren aurkako koordinazioa. Iruzurraren aurkako Koordinaziorako Zerbitzu Nazionala (SNCA) ereduaren funtsezko osagaia izango da. Salaketen berariazko kanal bat sortuko da. SNCAk independentzia osoz beteko ditu bere eskumenak

Estatuko Administrazioko Kontu-hartzailetza Nagusia (IGAE) da MRR-ren Kontrol Agintaritza. Horren ardura izango da Europako araudiak Berreskurapenerako Europako Tresnaren kontrol-agintaritzari esleitzen dizkion eginkizunak eta eskumenak erabiltzea ((Herri Administrazioa modernizatzeko eta Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana gauzatzeko premiazko neurriak onartzen dituen abenduaren 30eko 36/2020 Errege Lege Dekretuaren 21. artikulua). ).

Hauek dira IGAEk esparru horretan dituen eginkizunak:

• Europako araudiak eskatzen dituen funtsak diseinatu eta kontrolatzeko jarduerak, estatuko, autonomia-erkidegoko edo tokiko beste edozein kontrol-organori esleitutako kontrolen koordinazioa bere gain hartuz
• Erkidegoko eta estatuko erakundeekin harremanak izatea, kontrol-sistema eraginkorra ziurtatzeko.

Jarraipen Txostena hilean behin egiten da, eta zehaztutako plangintzaren maila guztietan, mugarrien eta helburuen aurrerapenaren eta aurrekontu-betearazpenaren jarraipena jasotzen du. Horrela, plangintzarekiko egon daitezkeen desbideratzeak detekta daitezke, eta dagozkien neurri zuzentzaileak aplikatu. .

Aurreikuspen Txostena hiru hilean behin egiten da. Txosten horretan, ez-betetzeak ekar ditzakeen arriskuak eta plangintzarekiko desbideratzeak identifikatu ondoren, behar diren prebentzio- edo zuzenketa-ekintzak ezarriko dira. 

Kudeaketa Txostenaren bidez, sinatzaileak bere gain hartzen du Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Plana gauzatzeari buruzko informazioa. .

Agiri honek dagozkion mugarrien eta helburuen egoera egiaztatzen du,MRR ezartzen duen otsailaren 12ko 241/2021 (EB) Erregelamenduaren, gainerako eskakizunak ere kontuan hartuta, baita egin den gastuari buruzko kontabilitate-informazioa ere.  

Mugarri eta helburuak betetzen direla eta azpiko eragiketak erregulartasunez gauzatzen direla Europar Batasuneko agintarien aurrean egiaztatzeko euskarria izango dira Kudeaketa Txostenak.  

MRR ezartzen duen otsailaren 12ko 241/2021 (EB) Erregelamenduaren 22.2.c) artikuluak , dio ordainketa-eskaerari bi dokumentu erantsi behar zaizkiola: batetik, egindako auditoretzen eta kontrolen laburpena, antzemandako akatsak barne, eta, bestetik, hartutako neurri zuzentzaileak eta, azkenik, kudeaketa-adierazpena.  

Kudeaketa Adierazpenean adierazten da funtsak aurreikusitako xedeetarako erabili direla, ordainketa-eskaerarekin batera aurkeztutako informazioa osoa, zehatza eta fidagarria dela, eta ezarritako kontrol-sistemek beharrezko bermeak ematen dituztela funtsak aplikatu beharreko arau guztien arabera kudeatu direla bermatzeko, bereziki, Mekanismoan eta Batasunaren beste programa batzuetan jasota dauden interes-gatazkak, iruzurra, ustelkeria eta finantzaketa bikoitza saihesteari buruzko arauen arabera, finantza-kudeaketa onaren printzipioari jarraikiz.

Abuztuaren 3ko 682/2021 Errege Dekretuaren 11.1.g) artikuluan ezartzen denez, besteak beste, Europako Funtsen Idazkaritza Nagusiari, MRR-ren agintaritza arduraduna den aldetik, honako hau dagokio:  

“Berreskuratze eta Erresilientzia Mekanismoari buruzko araudian aurreikusitako txostenak, finantza-ekarpena ordaintzeko eskaerak eta dagokion fidagarritasun-adierazpena aurkeztea, eta, hala badagokio, baita bertan aurreikusitako mailegu-tartea ere; hori guztia, IGAEk egindako kontroletan oinarrituta. Hori guztia, egindako kontrolen emaitzetan oinarrituta, Berreskuratze eta Erresilientzia Mekanismoari buruzko araudiak aurreikusten dituen baldintzetan. 

Agiri horren bidez, Espainiak Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planean ezarritako zenbatekoak ordaintzeko eska dezake, bertan ezarritakoa bete ondoren. Hala,MRR ezartzen duen otsailaren 12ko 241/2021 (EB) Erregelamenduaren 24. artikuluakordainketari lotutako arauak jasotzen ditu, eta, hala, hitzartutako mugarri eta helburuak lortu ondoren, estatu kideak finantza-ekarpena eta, hala dagokionean, mailegua ordaintzeko eskaera aurkeztu beharko dio Batzordeari, behar bezala justifikatuta (auditoretzen laburpena eta Kudeaketa Adierazpena erantsiko dira, 241/2021 Erregelamenduaren 22.2 artikulua).  

241/2021 (EB) Erregelamenduaren 53. Kontuan hartuzkoari eta 24. artikuluari, jarraikiz, estatu kideek urtean bitan aurkeztu ahal izango dituzte ordainketa-eskaerak. Espainiak aukera hori hautatu du, gehienez ere urtean bi ordainketa-eskaera aurkezteko. 

Ordainketak tarteka egin behar dira. Tarte horiek Kontseiluaren Betearazpen Erabakiaren eranskinean daude. Batzordeak, aldez aurretik eta behar ez den atzerapenik gabe, eta gehienez ere bi hilabeteko epean, eskaera jasotzen duenetik hasita, egoki diren mugarriak eta helburuak bete diren ebaluatuko du. Behar bezala betetzen bada, estatu kideak ez ditu ezeztatu aurretik behar bezala betetako helburu eta mugarriekin lotutako neurriak.

Batzordearen aurretiazko ebaluazioa positiboa bada, bere ondorioak Ekonomia eta Finantza Batzordeari aurkeztuko dizkio eta irizpena emateko eskatuko dio; irizpen hori kontuan izango da ebaluazioa egiteko. Batzordearen ebaluazioa positiboa denean, behar ez den atzerapenik gabe ordainduko da finantza-ekarpena.

MRR ezartzen duen 2021/241 Erregelamenduaren 24.6 artikuluaren arabera, “baldin eta, 3. paragrafoan jasotako ebaluazioaren ondorioz, Batzordeak erabakitzen badu ez direla behar bezala bete 20. artikuluko 1. paragrafoan aipatzen den Kontseiluaren betearazpen-erabakian ezarritako mugarri eta helburuak, eten egingo da finantza-ekarpen osoaren edo zati baten ordainketa, eta, hala badagokio, maileguaren ordainketa. Batzordeak bere ebaluazioaren berri ematen duenetik hilabeteko epean aurkez ditzake oharrak dagokion estatu kideak".

Finantza-ekarpenen ordainketa guztiak, beranduenez ere, 2026ko abenduaren 31n egin behar dira.